Có gì đó đã khác...
Gần đây, mấy sếp doanh nghiệp lớn kháo nhau về chuyện thị trường AI tại Việt Nam và cơ hội.
Lại là AI…
Thực tế thì cả thế giới hiện tại cũng chưa có doanh nghiệp nào proven được sản phẩm chủ lực/chính AI mà sinh lời, kể cả mấy startup đình đám về tối giảm chi phí vận hành như DeepSeek của Trung quốc. What makes DeepSeek great?
Hiện tại, lời thật, tiền thật chỉ mới có mấy anh bán cuốc xẻng như Nvidia, cloudbase để chạy các model.
AI dù tiềm năng, nhưng nó vẫn đang là mô hình công nghệ mới, chưa thực sự định hình được chu kỳ khai thác và vị trí hay vai trò trong thị trường rõ rệt như các sản phẩm trước kia như internet, hạ tầng viễn thông hay xe hơi.
Văn hoá các sếp Việt thích mua danh lấy tiếng nên cấp dưới bơm lên thì lên báo ( theo báo tuoitre, trích dẫn đánh giá của BCG về thị trường AI tại Việt Nam tính đến 2040).
Mình liên tưởng đến chuyện đi tắt đón đầu của Vinfast với xe điện, họ là một trường hợp điển hình và đầy nỗ lực, khi mà Tesla thành công và trở mình trong đợt sóng đầu về điện hoá, nhưng rồi bây giờ cũng vẫn còn phải vật lộn với sự chấp nhận của thị trường khi hành vi tiêu dùng quay lưng xe điện để dùng xe nhiên liệu thì họ vẫn còn con bài Auto Pilot đỉnh nhất nhân loại hiện tại.
Vinfast thì không… họ đi tắt đón đầu nên họ không có đủ khả năng tạo ra sự ưu việt đáng kể cho sản phẩm. Họ bỏ xe điện quay sang phát triển xe chạy hydro như Toyota (dù họ vẫn chưa hoàn toàn thành công trong việc tạo ra một thị trường mới)? Dư nợ luỹ kế đã rất cao, tiền còn đâu để mà quay xe nữa? Có chăng là sẽ điều chỉnh để dùng động cơ hybrid như BYD.
Nói đi thì cũng phải nhìn lại, thị trường 100 triệu dân Việt Nam thực sự cũng không quá nhỏ, hàng ngày họ vẫn bỏ tiền ra dùng AI từ OpenAI, Grok, Google, Anthropic, Kling… nếu các anh lớn như Viettel cũng lao vô bán cuốc xẻng thì may ra có được chút chút.
Tổng dung lượng thị trường chắc có lẽ các anh hoa mỹ hoặc lấy số từ cấp dưới chém gió lên, bởi Việt Nam mình rất khó đo dung lượng, kể cả có dùng cách đánh giá lượng truy cập sử dụng dịch vụ AI (Viettel có hạ tầng quản lý mạng viễn thông) của toàn bộ người dân Việt Nam rồi điều chỉnh theo tỷ lệ trả phí thì cũng rất khó đoán định.
Miếng bánh hơn 100 tỷ $ nghe rất phê, nhưng có một ví dụ dễ hiểu để mọi người ước lượng: tổng nhu cầu về thịt của Người Việt chỉ khoảng 8-10tỷ $/năm/100 triệu dân. Một người Việt ăn cả năm khoảng 3 triệu tiền thịt heo/gà/bò mới ra được con số đó. Mình từng làm quick research về mảng này, ai muốn biết thì có thể đọc thêm: Vietnamese meat market.
Có thể coi cái sự ước lượng từ các anh lớn lên báo này đọc hơi ảo. Mục đích cũng có thể là để đánh tiếng cho chuỗi giải pháp cuốc xẻng và duy trì hình ảnh cho một tập đoàn hàng đầu quốc gia.
AI lên ngôi, ngành khác thu hẹp lại, quy luật thị trường thôi. Ví dụ ngành xuất bản và quảng cáo sẽ có những điều chỉnh, nên có thể cái bánh của thị trường trong lĩnh vực AI sẽ được tạo thành từ mảnh ghép của những nhóm ngành khác, không hoàn toàn là hành vi tiêu dùng mới.
Thợ mộc
Đêm qua, mình ngồi tìm xưởng mộc để đặt đóng một số món đồ nội thất nhằm chuẩn bị cho việc chuyển qua nhà mới. Với bản tính hay tìm hiểu ngọn nguồn, mình tình cờ thấy lương thợ mộc được đăng tuyển tới 800.000/ngày cho gỗ tự nhiên, 600.000/ngày cho gỗ công nghiệp nhưng vẫn không có người làm.
Mình nhớ lại thời học sinh gần 20 năm trước, mình cũng từng đi phụ mộc, một ngày công tính bằng chục ngàn…
Giờ đi làm văn phòng, mình nỗ lực để lên vị trí quản lý, ngó qua xung quanh thấy nhiều vị quản lý khác cũng chưa chắc đạt được ngưỡng đó…
Trong khoảng 5 năm qua, mình chứng kiến nhiều doanh nghiệp có mô hình kinh doanh dạng offshore staffing mở nhiều ở Việt Nam. Kiếm lợi nhuận dựa trên chênh lệch về chi phí nhân công giữa các quốc gia và vùng kinh tế.
Cái này vốn dĩ không mới mẻ, bởi bản chất các nhà máy Intel, Bosch, Viettel, hay kể cả FPT Software họ cũng đều có mô hình tạo ra lợi nhuận dựa trên cách này. Bởi nhân công Việt Nam rẻ, dù có tăng lương nhân công lên 1000$ một tháng thì vẫn thấp hơn mức khởi điểm của một người mới ra trường tại USA. Lương nhân viên văn phòng ở Việt Nam mình, vẫn đâu đó 5-7 triệu…
Lại thêm chuyện thuế má gần đây, quán xá kinh doanh dưới danh nghĩa công ty nhưng vẫn phụ thu thêm thuế của khách… mình đi ăn và thấy thông báo: Nhà hàng sẽ thu thêm 7% thuế/hoá đơn do có luật mới về thuế. Mình tự hỏi: không lẽ trước giờ họ kinh doanh mà không đóng thuế?
Giờ, đi đâu cũng thấy tăng gía vì thuế tăng; nếu vậy, chi phí sinh hoạt chắc chắn tăng, chi tiêu có lẽ sẽ thu hẹp… đúng/sai, lợi hay hại có lẽ thời gian sẽ trả lời…
hmm…
Tách cafe nhỏ những giọt cuối cùng đang chậm lại, miên man suy nghĩ, chợt thấy mình đã bỏ qua cái gì đó…
Góc nhìn từ cầu chữ Y - Hồ Chí Minh - 2018