GoJek đi DatBike
Tháng 5 - 2023, GoJek và DatBike công bố chiến lược hợp tác : sử dụng xe điện đi giao hàng và chở khách. Báo và các kênh mạng xã hội đưa tin rầm rộ cho việc họ sang tay 10 chiếc xe hai bánh chạy bằng điện.
Mình thấy câu chuyện này rất thú vị, và có nhiều góc nhìn, mạn phép lạm bàn một chút:
Chi phí
Tạo vật liệu truyền thông
Số lượng xe tối thiểu có lẽ cũng khoảng 10 chiếc cho đợt 1, còn có đợt 2, đợt 3 hay không thì không rõ. Với hoạt động liên kết hợp tác về truyền thông, dù có được mua với giá hỗ trợ 50% thì tổng ngân sách cũng khoảng 400 triệu. Chi phí này nếu chỉ dùng để tạo vật liệu truyền thông thì cũng coi như có thể chấp nhận. Tuy nhiên, nếu chỉ vậy thôi thì với start-up bất ổn như GoJek thì không quá hợp lý.
Phân phối nội dung
Khi đã có vật liệu truyền thông là: Hai nhà start-up có tiếng công bố hợp tác, phần chi phí truyền thông chắc chắn sẽ chiếm một phần không nhỏ. Với quy mô đưa tin bài viết, tạo phản ứng dư luận, báo chí, mạng xã hội, ít nhất cũng mất khoảng 100 triệu nữa. Giả định nếu được thực thi qua agency thì có lẽ còn “đội” vài con số”.
Phát sinh
Các chi phí khác có thể phát sinh thêm như: quy hoạch và làm điểm sạc, baga, phụ kiện, decal, logo, etc…
Mục đích?
Chưa biết nhóm chi phí bên trên sẽ tính vào ngân sách của bộ phận truyền thông, bộ phận phát triển/kinh doanh, hay là bộ phận vận hành nào đó,… Nhưng chắc chắn bộ phận nào chi thì KPI do bộ phận đó gánh. Và, KPI - mục đích của sự kiện này có lẽ cũng chỉ người trong cuộc mới rõ, từ góc nhìn bên ngoài chúng ta thực sự không dễ nhìn nhận, tuy nhiên:
Lợi
Lên báo, truyền thông được một đợt. Và có lẽ cũng chỉ có một đợt thôi. Hiệu quả tạm chưa bàn, đèn nhà ai người đó rạng - tiền nhà ai người đó xài, nên tự liệu cơm mà chọn cá. Start-up mà, nhận vốn từ quỹ để xài thì phải nai lưng ra để trả.
Hình ảnh thương hiệu của cả hai nhà đều trở nên thân thiện hơn với môi trường, branding hơn, khuếch tán rộng hơn và có thiện cảm hơn một xíu.
Còn gì nữa không? Tiết kiệm chi phí trong quá trình vận hành? Chi phí đó bình thường tài xế chịu mà?
Bất lợi
Người đặt bút ký có lẽ sẽ bị xem như “tấm chiếu mới”, do chưa biết nằm vùng trước khi chốt deal. Hoặc ký vì một vài lý do gì đó khác mà chúng ta chưa biết. Hy vọng là các bác deal được “bảo hành 1 đổi 1” với DatBike. Hoặc có thể là “mượn chạy trước”, trả tiền góp từ từ sau, thấy không ổn thì trả luôn chiếc xe.
Khấu hao tài sản
Đối với một start-up có nhiều biến động, thường xuyên thay đổi và luân chuyển liên tục nhóm nguồn lực từ tài chính tới đội ngũ điều hành như GoJek thì việc quản lý nhóm tài sản khấu hao này cũng khá thách thức.
Mô hình kinh doanh
Tương tự như Uber, hay Grab, bản thân mô hình kinh doanh của GoJek chỉ là bên cung cấp nền tảng công nghệ để kết nối nhu cầu di chuyển từ người có phương tiện/thời gian với người cần và tạo ra lợi nhuận. Như vậy, với việc hợp tác này giữa hai nhà, chi phí đầu tư ban đầu của tài xế thì bây giờ nó là của jek.
Cảm giác giống như Mai Linh nhưng mà di chuyển bằng xe máy vậy. Start-up sử dụng nguồn vốn của Quỹ như thế này có vẻ như chưa khôn ngoan.
Vận hành
Sạc: Có lẽ sẽ tiện lợi nếu DatBike có thiết kế để rút pin ra thay trong tích tắc, hoặc GoJek đầu tư nhiều xe, chiếc này cắm sạc thì lấy chiếc khác chạy. Giả định, khi không có xe, không lẽ tài xế sẽ tắt app đi ngủ?
Kết cấu: Cấu trúc xe DatBike có trọng tâm vốn đã rất cao, hiện tại theo hình ảnh từ GoJek thì họ còn gắn thêm baga sau cho cao thêm chút nữa. Shipper bình thường chở hàng chắc 20kg là ít, chưa kể là tui thấy vài bữa giật lên xuống là nó gãy cái baga này thôi. Có thể tham khảo kết cấu xe Cake bên dưới để thấy thiết kế được tối ưu cho xe chở hàng ra sao.
Trải nghiệm của tài xế: Sử dụng cái gì thì đúng mục đích của nó, chiếc DatBike này vốn không được thiết kế để đi thồ hàng. Hiện tại, sau một thời gian triển khai, Jek đã chuyển hoàn toàn việc chở hàng sang chở “hàng” - Just kidding.
Anyway, người ta leo lên vị trí có thể quyết định những chuyện này thì dĩ nhiên không phải tầm thường. Chắc có nhiều thứ mình không biết, nên không hiểu. Mọi thứ xảy ra đều có lý do của nó. Nhưng, giả định mình ở vị trí của họ… mình cũng không quyết định như vậy.